Każda emocja wiąże się z odczuciami fizycznymi doświadczanymi w określonych obszarach naszego ciała. Po raz pierwszy została wykonana mapa opisująca ten związek, który okazał się uniwersalny, albowiem zachodzi u wszystkich ludzi – niezależnie od ich tła kulturowego.
Wyrażenia takie jak „mieć złamane serce” czy „czuć dreszcz na plecach” mogą mieć znaczenie dosłowne, ponieważ nasze emocje znajdują odzwierciedlenie w naszym ciele, i to w ściśle określonych obszarach, w zależności od rodzaju doznawanej emocji. Wykazał to zespól fińskich naukowców z Uniwersytetu w Tampere i Aalto University. Co więcej, udało im się stworzyć mapę powiązań między częściami ciała i związanymi z nimi emocjami, odkrywając jednocześnie, że mapa ta jest uniwersalna, tzn. dotyczy nas wszystkich bez względu na kulturę, do której należymy.
Liczne badania wykazały, że z biologicznego punktu widzenia mechanizmy emocjonalne służą do przygotowania organizmu do sprostowania wyzwaniom stawianym przez środowisko, w którym żyjemy, poprzez regulację aktywacji układu krążenia, mięśniowo-szkieletowego, neuroendokrynnego i autonomicznego układu nerwowego. Zgodnie z głównymi modelami neurobiologicznymi, te świadome stany emocjonalne byłyby wywoływane właśnie przez percepcję odpowiadających im stanów fizycznych, co umożliwia bardziej adekwatną reakcję na trudności płynące ze środowiska.
Do tej pory jednakże istniały wątpliwości, czy zmiany zachodzące w naszym ciele w wyniku odczuwania różnych emocji są na tyle charakterystyczne, aby odróżnić określone doznania cielesne powstające na skutek doświadczania konkretnych emocji. Ponadto, nie było jasne rozmieszczenie w ciele odczuć fizycznych związanych z różnego rodzaju emocjami.
Ta nurtująca kwestia została rozwiązana dzięki badaniu przeprowadzonemu niedawno przez dr Lauri Nummenmaa i jego kolegów, autorów artykułu opublikowanego w Proceedings of the National Academy of Sciences. Naukowcy poddali badaniu 701 osób należących po części do kultury zachodniej, po części do kultury wschodniej (chińskiej). Przeczytano im różne opowiadania, pokazano filmy, zmiany mimiki twarzy, skierowano do nich słowa o różnym wydźwięku emocjonalnym, prosząc, aby wskazali na dwóch sylwetkach ciała ludzkiego te części ciała, które postrzegali jako bardziej aktywne i mniej aktywne niż zwykle w wyniku wystawienia ich organizmów na dany emocjonalny bodziec.
I tak okazało się, że odczucia w kończynach górnych nasilały się w przypadku emocji ukierunkowanych na nawiązywanie kontaktu (w sensie zarówno pozytywnym, jak i negatywnym), takich jak gniew i radość, podczas gdy wrażenie zmniejszonej aktywności w tym rejonie ciała pojawiało się podczas odczuwania smutku. Naukowcy stwierdzili również, że doznania dotyczące układu pokarmowego i okolic gardła były doświadczane w szczególny sposób, gdy odczuwany był wstręt. Natomiast w przeciwieństwie do wszystkich innych emocji, które były powiązane z konkretnymi obszarami ciała, odnotowano, że szczęście wiązało się z intensyfikacją doznań w całym organizmie.
Ponadto, zostało zaobserwowane, że emocje złożone (lęk, miłość, depresja, pogarda, duma, wstyd, zawiść) były słabiej sprzężone z doznaniami cielesnymi w porównaniu do tzw. emocji pierwotnych (gniew, strach, wstręt, radość, smutek i zaskoczenie), za wyjątkiem lęku i depresji, które odznaczały się niezwykle bliskim podobieństwem do pierwotnych stanów emocjonalnych – strachu (lęk) i smutku (depresja).
Reasumując, pomimo, że podczas przeprowadzonego doświadczenia niektóre części ciała były prawie zawsze zaangażowane w odczuwanie emocji (w szczególności głowa, niemal przez cały czas bardziej aktywna niż zwykle, choć w zróżnicowanym stopniu) – z analizy zbiorczej odpowiedzi uczestników badania wynikło, że różnym emocjom odpowiadają mapy ciała statystycznie dość wyraźnie rozróżnialne, że istnieje zależność między zaangażowanymi obszarami, a najważniejszymi zmianami fizjologicznymi związanymi z różnymi emocjami oraz że powstałe mapy są generalnie takie same zarówno w przypadku osób należących do kultury zachodniej, jak i wschodniej.
Źródło: Proceedings of the National Academy of Sciences
Grafika: Proceedings of the National Academy of Sciences
