Osoby z tak zwaną synestezją typu grafem-kolor postrzegają litery alfabetu i inne znaki języka pisanego w różnych kolorach. Jedno z badań wykazało, że związek między danym znakiem i „określającym” go kolorem rozwija się w dzieciństwie w wyniku normalnych mechanizmów uczenia się.
Niektóre aspekty synestezji, niezwykłego zjawiska percepcyjnego, w którym bodziec zmysłowy określonego typu (np. słuchowy) powoduje postrzeganie innego typu (np. wzrokowe), są konsekwencją procesu uczenia się. Powyższy wniosek został sformułowany w oparciu o rezultat badania przeprowadzonego przez Michiko Asano z Keio University w Fujisawie oraz Kazuhiko Yokosawa z Uniwersytetu w Tokio, autorów artykułu opublikowanego w czasopiśmie Frontiers Human Neuroscience.
Dwoje naukowców wzięło pod lupę synestezję typu grafem-kolor, w której litera lub znak graficzny powoduje „odczucie” określonego koloru (np. percepcja litery „f” może powodować jednoczesne odczucie koloru fioletowego). Ich uwagę zwrócił fakt, że o ile synestezja jest cechą wrodzoną, kilka wcześniejszych badań uwidoczniło rozmaite, nieoczekiwane prawidłowości tego zjawiska. Polegały one na tym, że grafemowi i kolorowi odpowiadały niezmiennie różne właściwości danego grafemu, takie jak jego forma wizualna, dźwięk lub znaczenie, częstotliwość i kolejność, w której występuje w stosunku do innych grafemów.
Michiko Asano i Kazuhiko Yokosawa zanalizowali i porównali doświadczenia synestetyczne związane z czytaniem liter angielskiego alfabetu i ze znakami hiragana, fonologicznego systemu pisma najczęściej używanego w Japonii (język japoński ma trzy systemy pisma: dwa fonologiczne – hiragana i katakana, i jeden ideograficzny – kanji). Opracowali oni w ten sposób model rozwoju tej formy synestezji.
W celu sprawdzenia przewidywań stworzonego modelu japońscy badacze poddali następnie 80 dzieci z synestezją typu grafem-kolor serii testów. Otrzymane przez nich wyniki sugerują, że sposób, w jaki dzieci uczą się grafemów i w jaki są one przetwarzane w mózgu są krytyczne, o czym świadczy fakt, że np. dla Anglików kolejność, w której występują litery w danym słowie wpływa na ich doświadczenie synestetyczne; natomiast w przypadku Japończyków tak nie jest – dla nich liczy się najbardziej forma wizualna grafemu.
Konkluzja naukowców jest następująca: poszczególne powiązania danego znaku z konkretnym kolorem ustalane są na podstawie bodźców i informacji, które dzieci otrzymują, gdy uczą się czytać, dzięki czemu powiązanie te utrwalają się, stając się jedną z cech charakterystycznych grafemów. Dla tego rodzaju synestetyków zatem przywołanie percepcyjne określonego koloru staje się cechą identyfikacyjną o szczególnym charakterze, tak jak jego forma graficzna.
Źródło: Frontiers Human Neuroscience
