Droga powrotna wydaje nam się krótsza niż w tamtą stroną, ponieważ szacujemy jej długość z perspektywy czasu, na podstawie procesów pamięciowych – zjawisko to jest zatem powiązane z retrospektywnym określaniem upływu czasu. Powyższe odkrycie stanowi krok naprzód w zrozumieniu tego osobliwego fenomenu, który nie został jeszcze wyjaśniony w sposób wyczerpujący na poziomie procesów percepcyjnych i poznawczych.
Mimo, że podróż tam i z powrotem zajmuje tyle samo czasu, powrót wydaje się trwać krócej. W ten sposób można zreasumować subiektywne doświadczenie wielu z nas podczas wojaży. Zespół japońskich naukowców z Uniwersytetu w Kioto na czele z Ryosuke Ozawa zbadał niedawno to kuriozalne zjawisko, zwane „efektem podróży powrotnej”, dochodząc do wniosku, że zachodzi ono jedynie a posteriori, gdy oceniamy czas trwania podróży na podstawie procesów pamięciowych.
Efekt podróży powrotnej był analizowany w przeszłości przez różnych psychologów, którzy próbowali zidentyfikować ewentualne procesy percepcyjne i poznawcze z nim związane.
Jedna z hipotez wyjaśniających to zjawisko opiera się na pojęciu istotności czasu. Jeśli np. podróżujemy na jakieś ważne wydarzenie, okres czasu, który dzieli nas od niego staje się niezwykle istotny, w drodze powrotnej natomiast, gdy, przypuszczalnie, jesteśmy o wiele bardziej zrelaksowani, czas odgrywa mniejsze znacznie. Tym samym, podczas podróży powrotnej nasze zasoby poznawcze i uwaga są angażowane w o wiele mniejszym stopniu niż podczas podróży docelowej, dlatego też czas jej trwania wydaje się nam krótszy.
Inne badanie wyjaśnia efekt podróży powrotnej w kategoriach naruszenia naszych oczekiwań w stosunku do czasu trwania podróży: im bardziej czas podróży w tamtą stronę przekracza nasze oczekiwania, tym krótsza będzie nam się wydawała podróż powrotna.
Ozawa wraz ze współpracownikami zbadał przedmiotowe zjawisko w warunkach kontrolowanych, pokazując 20 osobom między 20 a 30 rokiem życia różne filmy, w których przedstawiona została podróż tam, po której następowała podróż powrotna lub podróż tylko w jedną stronę. Badani mieli oszacować czas trwania każdej podróży zarówno w trakcie, jak i po obejrzeniu filmów.
Odpowiedzi uczestników wyraźnie uwidoczniły występowanie efektu podróży powrotnej: czas potrzebny do odbycia tej samej pokazanej im drogi został oszacowany jako krótszy w przypadku powrotu. Ponadto, efekt ten nie zachodził w trakcie oglądania filmu, lecz wyłącznie z perspektywy czasu, gdy badani musieli sięgnąć do pamięci w celu oszacowania czasu trwania wojaży oraz nie zależał od innych parametrów, takich jak rzeczywisty czas trwania podróży.
Na podstawie otrzymanych rezultatów, przedstawionych na łamach Plos One, naukowcy doszli do wniosku, że efekt podróży powrotnej wiąże się wyłącznie z retrospektywnym i subiektywnym określeniem upływu czasu.
Źródło: Plos One
